7 listopada 2019 roku w siedzibie Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie odbyło się wręczenie odznaczeń państwowych – Krzyży Wolności i Solidarności zasłużonym działaczom opozycji demokratycznej. Na uroczystości pojawili się przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, wojska i służb mundurowych oraz stowarzyszeń represjonowanych. Odznaczenia opozycjonistom wręczył zastępca prezesa IPN Jan Baster.
Przeczytał on list, który do uczestników wydarzenia skierował prezes IPN dr Jarosław Szarek.
- Jesteście przedstawicielami wielu środowisk: naukowych, studenckich, nauczycielskich, robotniczych, rolniczych, harcerskich i uczniowskich oraz jednymi z pierwszych, którzy dali wyraz swojej niezgodzie na sowiecką okupację w ramach AK-WiN. To dowodzi tego, że sprzeciw wobec komunizmu był powszechny, a jedynym sposobem na jego obalenie była ogólnonarodowa konsolidacja różnych środowisk – napisał w swym liście szef IPN.
W imieniu odznaczonych głos zabrał Jerzy Rachwald.
- Czuje głęboką satysfakcję, że nasze działania walki o Polskę zostały docenione tak wspaniałym odznaczeniem – Krzyżem Wolności i Solidarności. Skrót KWiS przypomina mi nazwę rzeki Kwisa na Dolnym Śląsku w pobliżu Żagania. Tam na wojskowym poligonie, w namiotach, w otoczeniu natury mając lat 18 łopatką drążyłem okopy za udział w wystąpieniach marcowych 1968 r. W wojskowym odosobnieniu zrozumiałem że realny socjalizm nie różni się niczym od niemieckiego faszyzmu: jedna partia, jeden wódz, jeden cel: zawładnięcie światem – mówił odznaczony działacz.
Po przemówieniach głos zabrał Zdzisław Niedbała z Urzędu Miejskiego Miasta Lublina. W imieniu prezydenta Krzysztofa Żuka wręczył na ręce dyrektora lubelskiego IPN Marcina Krzysztofika Medal 450-lecia Unii Lubelskiej dla Oddziału IPN w Lublinie.
Wydarzenie uświetnił występ młodzieży z
* * *
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Źródłem uchwalenia Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.