E-Księgarnia
9 września 2018 r. w Zbroszy Dużej odbyły się uroczystości 40-lecia powstania Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej. Wydarzenie rozpoczęło się od otwarcia wystawy „Chłopi 78’” autorstwa Delegatury Instytut Pamięci Narodowej w Radomiu, o której opowiedział Bogusław Bek – pracownik radomskiego IPN.
Następnie rozpoczęła się konferencja na temat działalności komitetów chłopskich i wkładu ks. Czesława Sadłowskiego, którą otworzył dyrektor IPN w Lublinie Marcin Krzysztofik. Wzięli w niej udział m.in. prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek, historyk Grzegorz Łeszczyński oraz działacze komitetów samoobrony chłopskiej i Tymczasowego Komitetu Niezależnego Związku Zawodowego Rolników, powołanego 10 września 1978 r. w Lisowie.
Kolejnym punktem wydarzenia była msza św. sprawowana przez ks. infułata Jana Sikorskiego, który w czasach PRL wspierał internowanych, koncelebrowana przez ks. Czesława Sadłowskiego – założyciela Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej.
Następnie pod pomnikiem poświęconym Komitetowi złożono kwiaty i wygłoszono okolicznościowe przemówienia. W trakcie swojego wystąpienia prezes IPN dr Jarosław Szarek zwrócił uwagę na to, że tradycja oporu polskiej wsi przeciwko komunizmowi sięga wojny polsko bolszewickiej 1919-1921. Polska wieś była także ostoją dla partyzantki antykomunistycznej.
– Byliście w tych czasach silni, bo za Wami stała tradycja – mówił do mieszkańców szef IPN, odnosząc się do sytuacji w PRL.
Dr Szarek zauważył także, że znajomość historii komitetów chłopskich w społeczeństwie jest obecnie znikoma. Dlatego IPN podjął działania edukacyjne, zaczynając od uczniów, które mają na celu przywrócenie świadomości tego, co działo się w czasach PRL w Zbroszy Dużej, a także innych miejscach, gdzie wieś stawiała opór komunistom.
Wystąpili także m.in. Zofia Romaszewska, minister Prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz Marek Suski, szef gabinetu Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego.
W towarzystwie Zofii Romaszewskiej, posła na Sejm RP Dariusza Bąka, dyrektora Marcina Krzysztofika prezes dr Szarek złożył kwiaty i zapalił znicze na grobach: Henryka Kosuta i Henryka Bąka (działacze Tymczasowego Komitetu Niezależnego Związku Zawodowego Rolników, ten ostatni był założycielem Obrony Konspiracyjnej Polskiego Stronnictwa Ludowego) i Stefana Pietrusińskiego, straconego w 1953 r. za działalność w Polskiej Szturmówce Chłopskiej.
Na zakończenie dnia w Publicznej Szkole Podstawowej im. ks. Czesława Sadłowskiego w Zbroszy Dużej odbył się przygotowany przez młodzież występ artystyczny: koncert „Piosenki drugiego obiegu”, spektakl „Polaków droga do wolności” oraz pokaz filmów na kanwie wydarzeń w Zbroszy Dużej (Krzyż Wolności – historia jednego życia” – etiuda filmowa uczniów Gimnazjum w Adamowie, „Być bliżej ludzi” – etiuda filmowa uczennic Gimnazjum w Jasieńcu, „Jest” – film Krzysztofa Krauzego o pielgrzymach ze Zbroszy Dużej zdążających na spotkanie z papieżem Janem Pawłem II podczas jego drugiej pielgrzymki do Ojczyzny, „IV Departament” – film Krzysztofa Krauzego o działaniach Departamentu IV MSW).
Jednym ze współorganizatorów wydarzenia był Instytut Pamięci Narodowej.
***
Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej, powołany 9 IX 1978 w Zbroszy Dużej przez 22 osoby z 13 wsi należących do miejscowej parafii (m.in. Jerzego Górskiego, Mirosława Macierzyńskiego, Zdzisława Ostatka, Jerzego Skrzeczyńskiego, Krystynę Tomalę i Henryka Wojdaka).
Do 1974 rolnicy z parafii w Zbroszy Dużej pod przewodnictwem ks. Czesława Sadłowskiego z sukcesem walczyli o budowę kościoła, co zintegrowało lokalną społeczność. W V 1977 349 rolników i ks. Cz. Sadłowski wysłali apel do Rady Państwa o uwolnienie uczestników wydarzeń Czerwca ’76 oraz członków i współpracowników KOR. KSChZG był najaktywniejszą spośród działających w tym okresie struktur chłopskich. W rezolucji z 10 IX 1978 żądano zmiany ustawy emerytalnej i zapowiedziano odmowę płacenia składek emerytalnych wg obowiązujących wówczas zasad; zadeklarowano wsparcie dla osób represjonowanych przez władze. Pod rezolucją podpisało się 188 osób. KSChZG, przy wsparciu ks. Cz. Sadłowskiego, podjął skuteczne działania na rzecz poprawy warunków życia miejscowej społeczności: doprowadził do powstania nowego sklepu i budowy drogi, walczył z nieprawidłowościami w punktach skupu płodów rolnych i kółkach rolniczych, w V 1979 zorganizował protest w formie wyrzucenia jabłek na drogi. 12 XI 1978 KSChZG wydał Apel do działaczy ludowych w kraju i poza krajem o wsparcie „chłopskiego ruchu samoobrony”. Od III 1979 w Zbroszy Dużej organizowano wykłady Uniwersytetu Ludowego, działała także biblioteka dla rolników. 18 VIII 1980, w geście solidarności ze strajkującymi na Wybrzeżu, rolnicy z okolic Zbroszy Dużej podjęli lokalną akcję protestacyjną – wstrzymali dostawy mleka i płodów rolnych do punktów skupu; zebrali również i przekazali do Gdańska pieniądze dla strajkujących.
IX 1978 – I 1979 KSChZG wydawał pismo „Niezależny Ruch Chłopski” (ukazały się 4 nr.); X 1978 – I 1980 „Biuletyn Informacyjny” (wydano 18 nr.; w stopce redakcyjnej: Hanna Górska i Marian Piotrowski); ks. Cz. Sadłowski redagował i drukował oba pisma oraz komunikaty KSChZG, udostępniał również na spotkania pomieszczenie w podziemiach kościoła.
21 IX 1980 w Warszawie przedstawiciele KSChZG i in. struktur niezależnego ruchu chłopskiego oraz niezorganizowanych środowisk rolniczych powołali Komitet Założycielski NSZZ Rolników (następnie NSZZR „Solidarność Wiejska”).
1978-1982 KSChZG był rozpracowywany przez Wydz. III/IIIA/IV KW MO w Radomiu w ramach SOR krypt. Demagodzy; 1979-1981 przez Wydz. III/IIIA KW MO w Radomiu w ramach SOR krypt. Szkoleniowcy dot. Uniwersytetu Ludowego w Zbroszy Dużej.
Małgorzata Choma-Jusińska
źródło: Encyklopedia Solidarności