E-Księgarnia
8 września 2018 roku w Grabowcu (gm. Rzeczniów, pow. lipski) odbyły się uroczystości pogrzebowe żołnierzy 12. Dywizji Piechoty Wojska Polskiego poległych 9 września 1939 roku pod Iłżą oraz poświęcenie pomnika Poległych. Pogrzeb został zorganizowan przez Instytytut Pamięci Narodowej wraz z wójtem gminy Rzeczniów Karolem Burkiem i proboszczem parafii pw. Świętego Mikołaja w Grabowcu księdzem kanonikiem Zbigniewem Wypchłą.
W lipcu i wrześniu br. Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa prowadziło prace na terenach Lasu Aleksandrowskiego/Rzechowskiego, gmin Brody, Iłża i Rzeczniów, w wyniku których ekshumowało szczątki około 150 żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w bitwie pod Iłżą. Odnaleziono również wiele rzeczy należących do żołnierzy, m.in. buty, medaliki, manierki, maskę gazową czy nieśmiertelniki, dzięki czemu można było ustalić tożsamość wielu poległych. Artefakty można dziś obejrzeć w Muzeum Regionalnym w Iłży.
Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w kościele pw. Świętego Mikołaja w Grabowcu odprawioną przez bp Piotra Turzyńskiego, a zakończyły złożeniem kwiatów przy pomniku Poległych. Wzięli w nich udział przedstawiciele środowisk kresowych, związanych m.in. z Brzeżanami, gdzie stacjonował 51. Pułk Strzelców Kresowych pod dowództwem płk. Emila Fieldorfa. Żołnierze tego pułku również zginęli w bitwie pod Iłżą.
Na uroczystym pogrzebie Instytut Pamięci Narodowej reprezentowali Renata Soszyńska (zastępca dyrektora Biura Upamięniania Walk i Męczeństwa) oraz Marcin Krzysztofik (dyrektor Oddziału IPN w Lublinie). Został również odczytany list od prezesa IPN, w którym dr Jarosław Szarek przypomniał, że obowiązkiem naszego państwa jest organizowanie pogrzebów żołnierzy, którzy walczyli o nasz kraj, a jeszcze nie doczekali się godnego pochówku.
Honorowy patronat nad uroczystościami sprawował wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera.
***
- Pierwszy etap prac w Lesie Aleksandrowskim Starym Rzechowie (gm. Rzeczniów, pow. lipski, woj. mazowieckie) prowadzonych przez Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN rozpoczął się 2 lipca 2018 r. Pracami kierował Piotr Kędziora-Babiński. Miały one na celu ekshumacje szczątków 139 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w bitwie pod Iłżą 9 września 1939 roku w walce z niemieckim agresorem.
- Trzeciego dnia podczas prac ekshumacyjnych ujawniono kolejne szczątki żołnierzy Wojska Polskiego z września 1939 roku. Odnaleziono ostrogi, guziki, maszynkę do golenia, dużą ilość butów żołnierskich oraz kolejne nieśmiertelniki.
- Dzień czwarty prac ekshumacyjnych w starym Rzechowie upłynął na porządkowaniu terenu po zakończonych pracach w Lesie Aleksandrowskim/Rzechowskim. Wtedy również rozpoczęto prace ekshumacyjne w kwaterze żołnierzy Wojska Polskiego z września 1939 r. na cmentarzu parafii św. Mikołaja w Grabowcu. Prace mają na celu sprawdzenie liczby żołnierzy, przeniesionych z Lasu Aleksandrowskiego/Rzechowskiego przy okazji poprzednich ekshumacji oraz przygotowanie miejsca na pochowanie odnalezionych szczątków.
W czasie prac, wywołujących coraz większe zainteresowanie, ujawniono znaczną ilość butów, hełmów, fragmenty mundurów, ładownic oraz maskę przeciwgazową. - 6 lipca 2018 r., zostały zakończone prace na cmentarzu parafialnym w Grabowcu oraz w Lesie Aleksandrowskim/Rzechowskim. W czasie ich trwania odnaleziono szczątki około 139 żołnierzy Wojska Polskiego, poległych 9 września 1939 r.
Przy pracach byli stale obecni Wójt Gminy Rzeczniów Karol Burek oraz proboszcz parafii rzym.- kat. Św. Mikołaja w Grabowcu ks. Zbigniew Wypchło, bez których życzliwości prace nie mogłyby się odbyć.
Znalezione w czasie prac artefakty będzie można oglądać w Muzeum Regionalnym w Iłży. W czasie prac udało się odnaleźć nieśmiertelniki należące do następujących żołnierzy:- Marcin Barylski, ur. 1917 r.,
- Józef Moroziński ur. 1901 r.,
- Józef Kosiński, ur. 1917 r.
- Leon Szymków, grekokatolik z Brzezna,
- Józef Kozłowski,
- Józef Galiski,
- Kierniew (?), imię nieczytelne.
Otrzymaliśmy również informacje o nieśmiertelnikach znalezionych wcześniej w mogile, a należących do poniższych żołnierzy: - Tadeusz Barylski
- Leon Szwec. ur. 1917 r.,
- Leon Żornak, ur. 1917 r.,
- Michał Buczyński,
- Jan Chruszcz ur. 1907 r., 54 PP,
- Jan Dus,
- Józef Krupa ur. 1910 r., 54 PP,
- Michał Diakowicz.
Pozostałe nieśmiertelniki były mocno skorodowane i nieczytelne.
- Drugi etap prac ekshumacyjnych związanych z bitwą pod Iłżą 8-9 września 1939 roku, prowadzonych przez Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN trwał w dn. 20-21 lipca 2018 r. Prace przyniosły efekty w postaci odnalezionego nieśmiertelnika z nazwiskiem Piotr Rygiel (ur. 1912 r.) z RKU Tarnopol, służący w 54 Pułku Piechoty lub 12 Pułku Artylerii Lekkiej.
Zapraszamy również do odsłuchania rozmowy z Piotrem Kędziorą-Babińskim, inspektorem BUWiM IPN i archeologiem, kierującym pracami ekshumacyjnymi. Rozmowę przeprowadził Władysław Bajkowski, redaktor naczelny Twojego Radia Lipsko.