Uczniowie obejrzeli animację o Teresie Grodzińskiej (cykl „Bohaterowie Niepodległej”), stworzoną przez Biuro Edukacji Narodowej IPN, oraz film Przemysława Bednarczyka „Pierwszy z dzielnych... Rzecz o kpt. Józefie Marjańskim”, którego producentem jest Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Lublinie. Wzięli udział także w quizie o Grodzińskiej i Marjańskim za pomocą aplikacji Kahoot!
Prezes IPN dr Karol Nawrocki, zwracając się do młodych uczestników spotkania, powiedział: – Ta dwójka bohaterów uświadamia Wam, że jesteście córkami i synami tych, którzy chcieli wolności i niepodległej Polski. Także w latach 1939–45, gdy na Polskę zamachu dokonały dwa równie przerażające systemy totalitarne, niemiecki nazim i sowiecki komunizm, żołnierze Armii Krajowej okręgu radomsko-kieleckiego, a później, po roku 1945, żołnierze podziemia antykomunistycznego, w końcu robotnicy w czerwcu 1976 roku chcieli nam powiedzieć: „żyjmy w niepodległej, suwerennej, demokratycznej Polsce”. Dr Nawrocki podkreślił, że dziś żyjemy w takiej Polsce, nie musimy się o nią bić, lecz powinniśmy jej służyć, a zwłaszcza pamiętać o takich bohaterach, jak Teresa Grodzińska i kpt. Józef Marjański. – Pamiętajmy o tych, którzy musieli oddać za Polskę swoje życie.
Więcej o Teresie Grodzińskiej opowiedziła Joanna Potocka, jej cioteczna wnuczka. Przedstawiając sylwetkę i dramatyczne losy bohaterki, zaznaczyła, że nie była to postać posągowa, która całe swoje życie poświęciła ojczyźnie, że była dziewczyną niezwykle żywą i interesującą, lubiącą jazdę konną i zabawę. Poległa, służąc rannym i broniąc swojej czci, osaczona przez bolszewików. – Teresa pokazała, co to znaczy honor polskiej dziewczyny – podkreśliła cioteczna wnuczka bohaterki.
Marek Pietruszka, Teresa Jadwiga Grodzińska, Warszawa 2020
Poznaj Bohaterów Niepodległej: Teresa Grodzińska – 25 października – 2 listopada 2021 – konkurs
Teresa Grodzińska – cykl BOHATEROWIE NIEPODLEGŁEJ
Józef Marjański już jako uczeń działał w konspiracyjnych OMN „Przyszłość” i skautingu. W 1914 r. w Krakowie zaciągnął się do Legionów Polskich, z którymi przeszedł cały szlak bojowy 1 pułku piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym był internowany, a po powrocie do rodzinnego Radomia został pierwszym komendantem VII Okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej. Radom był pierwszym miastem Królestwa Polskiego, które w 1918 r. wywalczyło wolność. 2 listopada zawiązał się tak zwany Komitet Pięciu i powstała Republika Radomska, która miała swój własny rząd, policję i wojsko. Józef Marjański został wojskowym komendantem radomskiego rządu. Wkrótce został komendantem Radomskiego Okręgu Wojskowego. Brał udział w walkach w Radomskiem i Kieleckiem. Podczas wojny polsko-bolszewickiej Józef Marjański w stopniu kapitana dowodził I batalionem 1 pułku piechoty Legionów. Uczestniczył w kampanii kijowskiej i Bitwie Warszawskiej. Zginął w Białymstoku. Został pośmiertnie awansowany na majora. Był trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i pośmiertnie orderem Virtuti Militari oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Wrótce ukaże się broszura z serii „Bohaterowie Niepodległej" o Józefie Marjańskim – kawalerze Orderu Wojennego Virtuti Militari, legioniście, peowiaku, uczestniku wojny polsko-bolszewickiej, poległym w 1920 r.
Podczas wizyty w Radomiu prezes IPN złożył kwiaty na grobach Teresy Grodzińskiej i kpt. Józefa Marjańskiego na cmentarzu przy ul. Limanowskiego.
W południe przy tablicy upamiętniającej strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu w 1981 r. (budynek Wydziału Transportu, Elektrotechniki i Informatyki Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu) odbyła się konferencja prasowa dotycząca uczczenia 40. rocznicy strajku. Protest ten trwał 49 dni, a powodem jego rozpoczęcia było mianowanie przez władze na stanowisko rektora pułkownika LWP. 13 grudnia 1981 ZOMO zmusiło protestujących do opuszczenia uczelni i zakończenia strajku. Obchody rocznicowe przewidziane są na 9 grudnia 2021 r.
W konferencji wzięli udział prezes IPN dr Karol Nawrocki oraz rektor UTH prof. dr hab. Sławomir Bukowski, a także Włodzimierz Dobrowolski, ówczesny rzecznik prasowy strajku i NZS WSI.
– Przynajmniej dwa razy w czasach komunizmu to w Radomiu biło serce wolnej Polski: podczas Czerwca '76 i 26 października 1981, gdy rozpoczął się najdłuższy strajk w PRL, bo trwający do 13 grudnia 1981 protest w Wyższej Szkole Inżynierskiej – mówił prezes IPN podczas konferencji. Zwracając się do byłych działaczy opozycji w PRL, powiedział: – Podejmowaliście walkę z systemem, który już w roku 1920 chciał wymazać z mapy Polskę i zniszczyć Europę Zachodnią. Z tym systemem, z którym również walczyli bohaterowie ziemi radomskiej: Teresa Grodzińska i Józef Marjański.
Pod tablicą w hołdzie uczestnikom strajku złożono kwiaty.
Tego samego dnia dr Karol Nawrocki wraz z dyrektorem lubelskiego IPN Mateuszem Koteckim i naczelnikiem Delegatury IPN w Radomiu Danutą Pawlik złożyli kwiaty pod pomnikiem Radomskiego Czerwca '76. Przedstawiciele IPN oddali także hołd żołnierzom Armii Krajowej Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła” pod pomnikiem przy ul. Niedziałkowskiego.
Prezes IPN dr Karol Narocki spotkał się również z pracownikami Delegatury IPN w Radomiu.