Instytut Pamięci Narodowej Oddali hołd żołnierzom KOP, którzy walczyli pod Wytycznem – Chełm-Wytyczno, 1 października 2019 - Aktualności -

Obchody 80. rocznicy bitwy pod Wytycznem rozpoczęły się od zasadzenia na terenie Komendy NOSG „Dębu Pamięci” ku czci zamordowanych latach 1939-1940 żołnierzy KOP: oficerów – lekarzy medycyny i weterynarii oraz podoficerów sanitarnych i weterynaryjnych. Następnie uczestnicy wydarzenia przenieśli się do Wytyczna, gdzie Przy Kopcu Chwały w Wytycznie rozpoczęła się kolejna część uroczystości.

Na miejscu, po odegraniu Hymnu Państwowego zebranych gości przywitał gen. bryg. SG Jacek Szcząchor – Komendant Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej. Po przywitaniach odprawiona została msza św. nabożeństwo ekumeniczne. Następnie przyszedł czas na przemówienia i wystąpienia okolicznościowe. Historię Korpusu Ochrony Pogranicza przybliżył zebranym dr hab. Jacek Romanek (p.o. naczelnika Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Lublinie).

Po odczytaniu Apelu Poległych, złożono wieńce na grobach poległych żołnierzy. Tegoroczne uroczystości w Wytycznie uświetniła Kompania Honorowa Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej a także Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej.

Na uroczystości obecni byli: Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Marcin Krzysztofik (współorganizator wydarzenia), Wicewojewoda Lubelski Robert Gmitruczuk, płk SG Zbigniew Bartnicki Dyrektor Biura Techniki i Zaopatrzenia Komendy Głównej Straży Granicznej a także przedstawiciele władz wojewódzkich, samorządowych, służb mundurowych województwa lubelskiego, kombatanci a także mieszkańcy okolicznych miejscowości.

Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja wystawy o Korpusie Ochrony Pogranicza.

***

Historia bitwy pod Wytycznem

Po agresji sowieckiej 17 września 1939 r., zgrupowanie KOP dowodzone przez gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna, wycofując się na zachód i tocząc z Sowietami walki odwrotowe, po bitwie pod Szackiem stoczonej w dniach 28-30 września, przeprawiły się przez rzekę Bug i skoncentrowały w lasach pod Kosyniem. 30 września trzytysięczna Grupa KOP podjęła dalszy marsz w kierunku Lasów Parczewskich, gdzie spodziewano się połączyć z Samodzielną Grupą Operacyjną „Polesie” gen. Kleeberga. 1 października, w okolicach wsi Wytyczno, oddziały polskie zostały zaatakowane przez kompanię czołgów batalionu rozpoznawczego, posuwającego jako szpica 253 pułku strzeleckiego Armii Czerwonej.

Zgrupowanie KOP podjęło obronę, niszcząc w pierwszej fazie walki dwa sowieckie czołgi. Poszczególne bataliony przez kilka godzin powstrzymywały natarcie Sowietów, likwidując kolejne dwa czołgi, jednak wobec przeważających sił wroga, wspieranego przez artylerię i lotnictwo, gen.  Orlik-Rückemann, po naradzie z oficerami, podjął decyzję o zakończeniu walki i oderwaniu się od nieprzyjaciela. Około godz. 12:00 zgrupowanie KOP wycofało się w kierunku lasów w rejonie Sosnowicy, gdzie poszczególne pododdziały, żegnane przez swoich dowódców, rozproszyły się lub z bronią w ręku próbowały dotrzeć do SGO „Polesie” gen. Kleeberga. Te, którym się to udało, wzięły udział w ostatnich walkach tej formacji – bitwie z Niemcami pod Kockiem.

 Bitwa pod Wytycznem była jednym z ostatnich i największych starć z sowieckim najeźdźcą w 1939 r. Podczas walk zginęło najprawdopodobniej 93 żołnierzy polskich, a wielu zostało zamordowanych w niewoli lub zmarło wskutek ran i nieudzielenia pomocy medycznej. Po bitwie grupy pościgowe Armii Czerwonej wyłapały około 300 żołnierzy KOP, którzy zaginęli bez wieści.