W poniedziałek 18 września 2023 r. w siedzibie lubelskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, odbyła się konferencja popularnonaukowa Instytutu Pamięci Narodowej pt. „Podsumowanie prac poszukiwawczych na Górkach Czechowskich w Lublinie w l. 2020–2023”.
Konferencja z udziałem prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego, prok. Andrzeja Pozorskiego, zastępcy prokuratora generalnego–dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz zastępcy prezesa IPN dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka przedstawiła dotychczasowe prace poszukiwawcze realizowane przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN w latach 2020–2023 na terenie Górek Czechowskich w ramach śledztwa prowadzonego przez prokuratora OKŚZpNP w Lublinie.
W wydarzeniu wzięli udział także dyrektor Oddziału IPN w Lublinie dr Robert Derewenda, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu prok. Jacek Nowakowski oraz naczelnik Oddziałowego Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Lublinie dr Artur Piekarz.
Szanowni Państwo Instytut Pamięci Narodowej wykonując swoje ustawowe zadania od roku 2020 do roku 2023 za sprawą Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN a dużo wcześniej w ramach postępowania prokuratorskiego prowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigana Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie przeprowadził pierwsze na tę skalę po roku 1945 roku badania archeologiczne i ekshumacyjne, które składały się z 5 etapów. W trzecim, czwartym i piątym etapie ponad wszelką wątpliwość nasi specjaliści ustalili i odnaleźli szczątki ponad 40 osób. Przy tych szczątkach odnaleziono także symbole Wojska Polskiego, inne symbole patriotyczne polskie które wskazują że wśród tych ponad 40 osób byli albo żołnierze Wojska Polskiego albo związane z państwem polskim do tego stopnia że gotowe były używać także emblematów odnoszących do Naszej Ojczyzny.
- mówił prezes IPN dr Karol Nawrocki.
W czasie konferencji zostały omówione dotychczasowe prace poszukiwawcze realizowane przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN w latach 2020–2023 na terenie Górek Czechowskich w ramach śledztwa prowadzonego przez prokuratora OKŚZpNP w Lublinie.
„Powracamy po Swoich” to hasło Biura Poszukiwań i Identyfikacji, to nasze hasło w kraju i poza granicami poszukujemy Polaków zamordowanych przed laty. (…) bywają takie sytuacje kiedy do niektórych powracamy wielokrotnie, bo te pierwsze próby nie przynoszą efektu w postaci odnalezienia dołów śmierci. (…) I tak jest na Górkach Czechowskich w Lublinie. Gdzie po raz kolejny już od lat powracamy ażeby odnaleźć ofiary. (…) Nawiązując do pierwszego zdania mojego spotkania z Państwem Powracamy po Swoich chciałbym powiedzieć że w 2020 roku w sierpniu i we wrześniu powróciliśmy po Swoich na Górki Czechowskie. To pierwszy etap prac poszukiwawczych. Potem był następny w roku 2021, potem był rok 2022 trzeci, czwarty i piąty etap prac poszukiwawczych w kilku miejscach. To prace archeologiczne, odwierty to mozolna praca na niezwykle trudnym terenie.
Ale ta praca, wysiłek ludzki, poświęcenie i wiedza zaangażowanie specjalistów od z Biura Poszukiwań, z Komisji Ścigania Zbrodni doprowadziła do sytuacji kiedy możemy dzisiaj my pracownicy IPN powiedzieć że na Górkach Czechowskich w Lublinie odnaleźliśmy szczątki Polaków pomordowanych na początku wojny. Możemy powiedzieć że są to ofiary egzekucji które odkryliśmy w układzie w jakim zostały zakopane przed laty. Możemy powiedzieć dzisiaj mówimy o obywatelach polskich którzy zginęli w wyniku egzekucji. Możemy powiedzieć że byli w jakiś ubraniach, mamy ślady odzieży, ubrań. Możemy powiedzieć w jaki sposób oddawano do nich strzały, ale możemy także powiedzieć że część z nich miała na sobie fragmenty ubrań a przy nich guziki jednoznacznie świadczące że byli członkami polskich formacji militarnych bo orzełki w koronie wyraźnie nam to dowodzą. To dla nas pracowników IPN niezwykle ważny dzień żeby powiedzieć że oto państwo polskie spełnia swoją powinność, odnajduje doły śmierci gdzie są szczątki Polaków. Jednocześnie powiedzieć wszystkim Państwu że praca o których wynikach będziemy dzisiaj Państwu mówili nie kończy się dzisiaj, nie skończy się na tej konferencji. Ona będzie trwać do czasu kiedy odnajdziemy wszystkich tych których powinniśmy odnaleźć a których przed laty uśmiercono w Lublinie, uśmiercono na Górkach Czechowskich i tam pogrzebano. Odchodząc zawsze z ogromnym zrozumieniem i z szacunkiem do wszystkich głosów które się pojawiają w Lublinie w przestrzeni publicznej a w szczególności w ostatnich lat pojawiają. Chcemy podkreślić że to właśnie wyniki badań naszych prac są tą wiedzą wokół której powinniśmy koncentrować nasze myśli. Nie wokół sporów które się toczą a które dot. Górek Czechowskich. Niech ta nasza wiedza bazuje na tym co zostało w niepowtarzalny, naukowy udowodniony. Zapewniam że nasza praca będzie kontynuowana a Państwo o kolejnych postępach naszych działań będą tak jak dzisiaj informowani.
- powiedział prof. Krzysztof Szwagrzyk, zastępca prezesa IPN i p.o. dyrektora Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, zwracając się do uczestników uroczystości.
Zebrani wysłuchali następnie wystąpień dr. Roberta Derewendy dyrektora Oddziału IPN w Lublinie pt. Eksterminacja ludności na terenie Lublina podczas okupacji niemieckiej w latach 1939–1944, prok. Jacka Nowakowskiego naczelnika Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie pt. Czynności poszukiwawczo - ekshumacyjne ofiar niemieckiego więzienia na Zamku w Lublinie, w latach 1947–2016, na terenie Lublina i okolic, w świetle ustaleń śledztwa, oraz dr. Artura Piekarza naczelnika Oddziałowego Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Lublinie pt. Prace poszukiwawcze na Górkach Czechowskich w latach 2020–2023. Kwestia pochówku ofiar systemu komunistycznego oraz masowych mordów ludności żydowskiej.
Zapis konferencji na kanale IPNtv
W Generalnym Gubernatorstwie Lublin był jednym z kluczowych miejsc realizacji zbrodniczej polityki III Rzeszy wobec polskiej ludności. Więzienie na Zamku w Lublinie stało się ośrodkiem terroru i wyniszczania osadzonych na masową skalę. Było miejscem bezpośredniej eksterminacji.
Jednym z najsłabiej rozpoznanych miejsc kaźni na terenie Lublina są tzw. Górki Czechowskie. Było to jedno z miejsc egzekucji osób osadzonych w więzieniu na Zamku w Lublinie. W latach 1940–1942 funkcjonariusze niemieckiego aparatu okupacyjnego przeprowadzili tam co najmniej sześć zbiorowych egzekucji na więźniach Zamku, przy czym nie jest znana całkowita liczba ofiar.
W latach 2020–2023 Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN przeprowadziło pięć etapów prac na Górkach Czechowskich, mających na celu zlokalizowanie nieujawnionych mogił.
Dotychczas odnaleziono szczątki należące do około 40 osób – mężczyzn i kobiet. Przy szczątkach znaleziono liczne artefakty, w tym guziki formacji mundurowych II RP. Pracownicy biura prowadzą kwerendy archiwalne, zbierają relacje, analizują zdjęcia lotnicze, dane z fotogrametrii, prowadzą wizje lokalne. W oparciu o zgromadzone dane realizowane są następnie badania terenowe.
Działania poszukiwawcze w tym okresie realizowano w ramach śledztwa prowadzonego przez prokuratora OKŚZpNP w Lublinie w sprawie całokształtu zbrodni popełnionych na obywatelach polskich w więzieniu na Zamku w Lublinie w latach 1939–1944.
Więcej:
· Lublin: Zakończył się V etap prac na Górkach Czechowskich. Odnaleziono szczątki ponad 40 osób
· Lublin: Odkryto szczątki ludzkie w wąwozie na Górkach Czechowskich
· Prace poszukiwawcze na Górkach Czechowskich [komunikat] - Lublin, 16-20 maja 2022
· Komunikat z prac przeprowadzonych w dn. 15-19 listopada 2021 r.
· Komunikat z prac przeprowadzonych w dn. 24 sierpnia – 4 września 2020 r.