Instytut Pamięci Narodowej Konferencja naukowa "Niemiecka akcja wysiedleńcza na Zamojszczyźnie" - Zwierzyniec, 25 kwietnia 2023 r. - Aktualności -

Celem konferencji było ukazanie wybranych problemów związanych z genezą akcji wysiedleńczej, jej przebiegiem, losami wysiedlonych oraz sposobem ich upamiętnienia. Gości przywitali Pan Starosta Powiatu Zamojskiego Stanisław Grześko oraz Zastępca Dyrektora Oddziału IPN w Lublinie Robert Kuźma. Następnie odczytane zostały listy skierowane do uczestników spotkania od Pana Wojewody Lubelskiego Lecha Sprawki oraz od Pani Burmistrz Hrubieszowa Marty Majewskiej.

Konferencja składała się z dwóch paneli. Pierwszy z nich, prowadzony przez dr. Tomasza Osińskiego (Oddział IPN w Lublinie, LAW w Dęblinie), poświęcony został genezie i przebiegowi akcji wysiedleńczej. Dr hab. Jacek Wołoszyn (Oddział IPN w Lublinie, KUL) omówił wizję „nowego porządku rasowego” w Europie realizowanego przez Niemców m.in. na Zamojszczyźnie. Dr Dorota Skakuj (Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju) przedstawiła przebieg wysiedleń na przykładzie powiatu biłgorajskiego. Dr Janusz Kłapeć (Oddział IPN w Lublinie) zapoznał uczestników z działalnością Rady Głównej Opiekuńczej w pierwszych dniach wysiedleń. Pierwszą część konferencji zakończył dr Rafał Drabik (Oddział IPN w Warszawie) prezentując sprawców wysiedleń, czyli udział I Zmotoryzowanego Batalionu Żandarmerii  w tych wydarzeniach.

Drugą część konferencji poprowadził dr hab. Jacek Wołoszyn. Zaprezentowane w jej trakcie referaty odnosiły się do losów wysiedlonych i formom ich upamiętniania. Jako pierwszy został odczytany tekst dr Beaty Kozaczyńskiej (UPH w Sielcach) omawiający losy dzieci polskich – najmłodszych ofiar wysiedleń. Dr Dominik Szulc (IH PAN) przedstawił mało znany fakt związany z funkcjonowaniem UWZ Lager w Budzyniu, w którym przebywali wysiedleni z Zamojszczyzny. Dr Paweł Sokołowski (Oddział IPN w Lublinie) dokonał porównania obrazu wysiedleń zawartego w publikacjach Zygmunta Klukowskiego i Adama Mastalińskiego. Dr Tomasz Osiński omówił działalność Jana Zamoyskiego na rzecz wysiedlonych w ocenie funkcjonariuszy aparatu represji „Polski Ludowej”. Ostatni referat przygotowany przez Kingę Kołodziejczyk (Muzeum Zamojskie w Zamościu) dotyczył form upamiętnienia wysiedleń na przykładzie realizacji projektu „Dzieci najmłodsze ofiary wojny…”. Otwarciu konferencji towarzyszyła prezentacja wystawy pt. "Dzieci Zamojszczyzny. Historia i pamięć", przygotowanej przez Kingę Żelazko i Agnieszkę Skurę z Oddziału IPN w Lublinie.  Ukazała ona zarówno tragiczny los najmłodszych ofiar niemieckiej akcji wysiedleńczej na Zamojszczyźnie, jak i sposoby utrwalania pamięci o tej tragedii.