Nawigacja

Aktualności

Uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych członkom rodzin ofiar totalitaryzmów – 4 października 2018

W Pałacu Prezydenckim wręczono noty identyfikacyjne członkom rodzin ofiar totalitaryzmów. Wśród zidentyfikowanych znaleźli się również żołnierze podziemia niepodległościowego z Lubelszczyzny

W Pałacu Prezydenckim zakończyła się uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych członkom rodzin ofiar totalitaryzmów. W ceremonii uczestniczyli prezydent Andrzej Duda oraz rodziny ofiar. Obecny był także prezes IPN dr Jarosław Szarek oraz zastępcy prezesa Instytutu prof. Krzysztof Szwagrzyk i dr Mateusz Szpytma.

 

 

 

Po uroczystościach w Pałacu Prezydenckim na Cmentarzu Północnym odbyło się nabożeństwo w intencji osób zidentyfikowanych.

Poniżej prezentujemy biogramy żołnierzy podziemia niepodległościowego z Lubelszczyzny, których identyfikacja została ogłoszona podczas uroczystości: 

  • Zdzisław Broński „Zdzich”, „Uskok”, sierż. rez. WP, ppor. AK, por. DSZ, kpt. WiN, kawaler VM.

    Urodził się 24 grudnia 1912 r. w Radzicu Starym, pow. Lubartów, był synem Franciszka i Apolonii z d. Warchulska. W 1934 r. powołano go do odbycia służby wojskowej w 23. pułku piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie ukończył szkołę podoficerską. We wrześniu 1939 r. walczył w składzie 50. pułku piechoty. 8 września 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł 17 października 1940 r. Po powrocie w rodzinne strony rozpoczął działalność konspiracyjną. Prawdopodobnie na początku związał się z Polską Organizacją Zbrojną, a po jej scaleniu – z AK. Dowodził plutonem terytorialnym nr XIVa, wchodzącym w skład Rejonu I Obwodu AK Lubartów. W kwietniu 1944 r. zorganizował oddział partyzancki, który w maju 1944 r. przekształcono w VI. pluton zgrupowania oddziałów 8. pułku piechoty Legionów AK. Po wkroczeniu Sowietów na Lubelszczyznę rozformował grupę, jednak poszukiwany przez NKWD musiał powrócić do konspiracji. Już jesienią 1944 r. podjął działania z zakresu samoobrony. W lutym 1945 r. reaktywował oddział partyzancki, który początkowo podlegał komendzie Obwodu DSZ-WiN Lubartów, a od maja 1946 r. –komendantowi oddziałów leśnych Inspektoratu WiN Lublin, mjr. Hieronimowi Dekutowskiemu „Zaporze”. „Uskok” został wówczas mianowany dowódcą oddziałów i drużyn dywersyjnych operujących na terenie Obwodu WiN Lubartów. Nie skorzystał z amnestii z lutego 1947 r., nadal dowodząc podległym mu oddziałem. We wrześniu 1947 r. objął komendę nad wszystkimi grupami zbrojnymi operującymi na terenie byłego Inspektoratu WiN Lublin. Od jesieni 1947 r. ukrywał się najczęściej w bunkrze wybudowanym pod stodołą Wiktora i Mieczysława Lisowskich w Dąbrówce koło Łęcznej. Do kwietnia 1949 r. została rozbita zasadnicza część jego oddziału. W nocy z 19 na 20 maja 1949 r. PUBP w Lubartowie aresztował współlokatora bunkra, Zygmunta Liberę „Babinicza”. Ten, poddany okrutnemu śledztwu, wydał miejsce pobytu dowódcy. Wieczorem 20 maja zabudowania Lisowskich otoczyła 150-osobowa grupa operacyjna UB-MO-KBW. W beznadziejnej sytuacji, aby nie zostać wziętym żywcem, rankiem 21 maja 1949 r. „Uskok” popełnił samobójstwo, rozrywając się granatem. 
    Fragment żuchwy Zdzisława Brońskiego został odnaleziony w czerwcu 2018 r., w czasie prac prowadzonych przez IPN w miejscu dawnego bunkra dowódczego w Nowogrodzie (d. Dąbrówka).  

  • Józef Domański ps. „Paweł”, „Łukasz”, „Znicz”

    Urodził się 2 marca 1920 r. w m. Dąbie w pow. Łęczyca, był synem Władysława i Marii z d. Gałamon. W lipcu 1946 r. wstąpił do oddziału Józefa Struga pseud. ”Ordon” z Obwodu WiN Włodawa. We wrześniu 1946 r. został przeniesiony do oddziału żandarmerii Antoniego Chomy pseud. „Batory”. Po śmierci dowódcy, w lutym 1947 r. dołączył ponownie pod komendę „Ordona”. W czasie amnestii 1947 r. nie ujawnił się. Po śmierci „Ordona” pozostawał kolejno pod komendą jego zastępców Stanisława Falkiewicza pseud. „Ryś” i Stanisława Marciniaka pseud. „Niewinny”. Grupa uległa rozpadowi w maju 1948 r. Do jesieni 1949 r. ukrywał się samotnie w konspiracyjnych kwaterach. W listopadzie 1949 r. dołączył do oddziału Edwarda Taraszkiewicza pseud. „Żelazny”. 6 października 1951 r. czteroosobowa grupa „Żelaznego” została osaczona w kol. Żbereże w pow. Włodawa przez grupę operacyjną UB-KBW. Rannego w czasie walki Józefa Domańskiego aresztowano i przetransportowano do siedziby PUBP we Włodawie. Stamtąd przeniesiono go do WUBP w Lublinie, a następnie osadzono w więzieniu na Zamku. Przeszedł intensywne i ciężkie śledztwo. 14 sierpnia 1952 r. został skazany przez WSR w Lublinie na karę śmierci. Wyrok wykonano 12 stycznia 1953 r. na Zamku w Lublinie.

    Szczątki Józefa Domańskiego odkryto w listopadzie 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie w ramach śledztwa OKŚZpNP w Lublinie.

  • Stanisław Marciniak ps. „Niewinny”, „Janusz”

    Urodził się 1 sierpnia 1915 r. w m. Dratów, pow. Lubartów, był synem Stanisława i Józefy z d. Ozga. W latach 1937 – 1938 odbył służbę wojskową w 12. Pułku Ułanów Podolskich. W okresie niemieckiej okupacji był żołnierzem Batalionów Chłopskich na placówce w Abramowie. Od stycznia 1946 r. był członkiem oddziału Józefa Struga „Ordona”. Ujawnił się w 1947 r. przed PUBP w Chełmie, jednak pozostał dalej w konspiracji. Po śmierci „Ordona” i jego zastępcy Stanisława Falkiewicza ps. „Ryś”, przejął w grudniu 1947 r. komendę nad oddziałem. Grupa przetrwała w terenie do maja 1948 r., kiedy uległa rozpadowi. Marciniak wyjechał wówczas na Ziemie Odzyskane, a następnie do Płocka. Pracował w stoczni rzecznej w Płocku jako strażak i strażnik przemysłowy. Poszukiwany przez UB, powrócił we wrześniu 1951 r. na Lubelszczyznę i dołączył do oddziału Edward Taraszkiewicza ps. „Żelazny”. Został aresztowany 6 października 1951 r. w wyniku obławy zorganizowanej przez UB-KBW w kol. Zbereże n. Bugiem i przewieziony do PUBP we Włodawie. Stamtąd został przekazany do WUBP w Lublinie, a następnie osadzony w więzieniu na Zamku w Lublinie. Przeszedł intensywne i ciężkie śledztwo. WSR w Lublinie 14 sierpnia 1952 r. skazał „Niewinnego” na karę śmierci, którą wykonano 12 stycznia 1953 r. w więzieniu na Zamku w Lublinie.

    Szczątki Stanisława Marciniaka odkryto w listopadzie 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie w ramach śledztwa OKŚZpNP w Lublinie.

do góry